Khu Bảo tồn thiên nhiên Hoàng Liên – Văn Bàn được thành lập ngày 27/3/2007 theo quyết định của UBND tỉnh Lào Cai, sau khi có báo cáo của Tổ chức Bảo tồn động thực vật Quốc tế Fauna & Flora International (FFI) tiến hành khảo sát và báo cáo về một số loài động thực vật quý hiếm có nguy cơ bị đen dọa toàn cầu…

Khu BTNN Hoàng Liên – Văn Bàn tiếp giáp Vườn Quốc gia Hoàng Liên có tổng diện tích tự nhiên 24.938,88ha, nằm trên địa bàn hai xã Nậm Xé, Nậm Xây và một phần diện tích xã Liêm Phú, huyện Văn Bàn.

Đây là vùng rừng nguyên sinh nằm trên các sườn núi cao từ 800 – 1900m, nhiều nơi chưa in dấu chân người. Tổ chức FFI đã tổ chức nhiều chuyến khảo sát, báo cáo kết quả của FFI đã khiến nhiều nhà khoa học kinh ngạc về những loài động, thực vật đang có mặt tại đây. Đó là cơ sở để tỉnh Lào Cai thành lập Khu BTNN Hoàng Liên – Văn Bàn tháng 3/2007.

Hệ động vật trong Khu BTTN Hoàng Liên – Văn Bàn rất đa dạng về thành phần loài và đặc trưng cho khu hệ động vật vùng Tây Bắc Việt Nam. Tại đây đã phát hiện có 486 loài động vật thuộc 89 họ và 27 bộ. Trong đó lớp thú có 60 loài; Lớp chim có 310 loài; Lớp bò sát có 64 loài; Lưỡng cư có 52 loài.

Hệ thú của Khu BTTN Hoàng Liên Văn Bàn có quan hệ mật thiết với yếu tố địa lý – động vật ôn đới núi cao Hymalaya và chịu ảnh hưởng của các yếu tố Ấn Độ, Mã Lai và phía Nam Trung Quốc. Trong đó có loài đứng trước nguy cơ diệt chủng gồm vượn đen, khỉ mặt đỏ, cầy vằn, báo gấm, báo lửa, gấu ngựa, khỉ mốc, nhím đuôi ngắn… Thực vật có 2.500 loài, trong đó có 8 loài lần đầu tiên phát hiện thấy ở Việt Nam, có 6 loài rất mới mà khoa học cần nghiên cứu.

Kết quả của các đợt khảo sát đã phát hiện Khu BTTN có nhiều loài động thực vật đang có nguy cơ bị đe dọa toàn cầu: Vượn đen tuyền, cầy vằn bắc, chim trèo cây lưng đen, cá cóc Tam Đảo là loài hiện mới chỉ ghi nhận tại miền Bắc Việt Nam… Về thực vật có pơ mu, đặc biệt có loài bách tán Đài Loan (Taiwania cryptomerioides), hiện chỉ còn một quần thể duy nhất tại Văn Bàn với khoảng 120 cá thể. Khu BTTN Hoàng Liên – Văn Bàn đã được công nhận là một trong 63 vùng chim quan trọng nhất Việt Nam.

Nguồn: Cục BTTN & ĐDSH